Strona główna | Początek wsi | Gwara spiska | Atrakcje turystyczne |
Czarna
Góra to wieś położona na terenie polskiego
Spisza, w dolinie rzeki Białki, na tak zwanym Zamagurzu Spiskim. Nazwa
miejscowości prawdopodobnie wywodzi się od widoku góry jaki
zastali pierwsi
osadnicy. Wzniesienie to było porośnięte gęstym lasem świerkowym, co
sprawiało
wrażenie czarnej góry.
Pod
koniec XV wieku przybyły tutaj grupy Wołochów,
które uchodziły przed nawałą turecką z południowej Europy.
Według relacji
ludności, były to rodziny przybyłe z Czarnogóry,
którzy osiedlili się w części
wsi zwanej obecnie Sołtystwem. W późniejszym okresie na
terenie wsi, głównie w
południowej części, zaczęli licznie osiedlać się przybysze z
sąsiedniego
Podhala. Pieczę nad nimi sprawowali panowie nowotarscy i czorsztyńscy,
słynący
z ostrego traktowania swoich poddanych. Sprawiło to, iż z biegiem lat
Czarna
Góra stała się typowo polską wsią. Jej mieszkańcy trudnili
się wyrębem lasów,
myślistwem i pasterstwem.
Pierwsze
udokumentowane wzmianki o miejscowości
pochodzą z końca XVI wieku, a dokładniej z dokumentów z lat
1589, 1594 i 1595.
Pierwszy z tych dokumentów stwierdza nabycie szeregu ziem
klucza dunajeckiego
przez rodzinę Horwathów – Palocsayów, a
kolejne dwa dokumenty to potwierdzają.
W dokumentach tych Czarna Góra wymieniona jest
wśród szałasów i owczarni
pod węgierską nazwą Czerna Hora. Z 1637 roku pochodzą zapiski
kronikarzy,
którzy wspominają pasterzy z Czarnej Góry
wypasających swoje stada w Tatrach pod
Jaworowym Stawem i Tatrach Bielskich.
Lokowanie
wsi odbyło się prawdopodobnie na początku
XVII wieku na prawie wołoskim, jednak niestety nie zachował się z tego
żaden
dokument. Pierwszym właścicielem wsi była rodzina Horvathów
– Palocsayów, która
była właścicielami wsi do roku 1670. W tym to też roku wieś
zmieniła
właściciela na rodzinę włoskiego pochodzenia Joanellich de Toulano,
przy
których została do roku 1771, kiedy to z powrotem
wróciła do rodziny Horwathów
– Palocsayów. Pozostała przy nich do 1848 roku i
przekształceń ustrojowych
jakie zaszły na Węgrzech, to jest uwłaszczenia chłopów,
zniesienia poddaństwa
oraz ogłoszenia równości wobec prawa.
Po
I wojnie światowej, tereny Spisza stały się
przedmiotem ostrego sporu między Polską a Czechosłowacją. W tym
okresie, na
przełomie roku 1918 i 1919 Czarna Góra po raz pierwszy w
historii znalazła się
w granicach państwa polskiego, aczkolwiek stało się to jedynie na okres
około
10 tygodni, po którym władzę nad wioską objęła
Czechosłowacja. Państwa Ententy,
które zwycięsko wyszły z wojny, podjęły decyzje, iż na
terenie części Spisza,
który obejmował również Czarną Górę,
odbędzie się plebiscyt, który zadecyduje o
przynależności spornych terenów do danego państwa. Zaczęła
się walka między państwami
o przeciągnięcie mieszkańców na swoją stronę,
Ostatecznie plebiscyt został odwołany, a Czarna
Góra na stałe została
przyłączona do Polski 28 lipca 1920 roku decyzją rady
ambasadorów podjętej w
Spa.
W
1939 roku, w pierwszych dniach kampanii wrześniowej,
tereny polskiego Spisza zostały zajęte przez Słowację, która
była sprzymierzona
z Niemcami. Przez całą II wojnę światową Czarna Góra
pozostawała przy Słowacji,
dzięki czemu warunki bytowe były znacznie lepsze niż po drugiej stronie
rzeki
Białki, gdzie tereny były objęte przez generalne gubernatorstwo. Po
zakończeniu
wojny, Czarna Góra z powrotem wróciła do Polski.